Novi zakon o reviziji 2025

Glavne razlike između Zakona o reviziji iz 2017. i 2025. u Crnoj Gori

Revizija finansijskih izvještaja je ključna za transparentnost i povjerenje u finansijski sistem. Crna Gora je 2025. godine usvojila novi Zakon o reviziji, zamijenivši prethodni iz 2017. godine. Novi zakon je značajno unaprijedio pravni okvir i uskladio ga sa evropskim standardima. U nastavku donosimo pregled najvažnijih razlika.

1. Obim primjene

2017: Zakon je regulisao prvenstveno reviziju finansijskih izvještaja i izdavanje licenci.

2025: Obuhvata i revizorske usluge – osim zakonske revizije, uključuje i druge angažmane (uvid u izvještaje, revizije na dobrovoljnoj osnovi, uvjeravanja i sl.).

2. Status ovlašćenog revizora

2017: Ovlašćeni revizor mogao je raditi samostalno ili kroz društvo za reviziju, bez značajnijih ograničenja.

2025: Revizor može raditi kao preduzetnik, ali tada ne smije revidirati subjekte od javnog interesa niti konsolidovane izvještaje. Takođe, ne može obavljati druge djelatnosti niti biti osnivač društva za reviziju.

3. Nezavisnost i etika

2017: Nezavisnost revizora bila je definisana kroz osnovne zabrane (npr. zabrana revizije kod klijenata kojima se pružaju računovodstvene usluge ili u kojima revizor ima vlasnički udio).

2025: Pravila su stroža i detaljnija:

zabrana prihvatanja poklona i usluga,

zabrana angažmana ako postoji značajan finansijski ili porodični interes,

proširena definicija sukoba interesa,

uvedena obaveza čuvanja revizorske tajne.

4. Licenciranje

2017: Licencu izdaje Ministarstvo; uslov je sertifikat računovođe i tri godine iskustva.

2025: Ostaju isti osnovni uslovi, ali:

Uvedene su naknade koje propisuje Vlada, strožiji uslovi za priznanje stranih licenci i detaljno uređena registracija revizora i društava iz EU i trećih zemalja.

5. Društva za reviziju

2017: Društvo je moralo imati većinu licenciranih revizora i dozvolu Ministarstva.

2025: Postavljeni su viši standardi:

najmanje jedan revizor zaposlen puno radno vrijeme (dva za subjekte od javnog interesa),

obavezno dokazivanje dobre reputacije (bez krivičnih presuda, stečaja, veza sa pranjem novca),

detaljno propisane interne kontrole, politika naknada i mehanizmi osiguranja kvaliteta.

6. Transparentnost i nadzor

2017: Ministarstvo je vodilo registar revizora i društava, objavljivan na internetu.

2025: Osim registra, društva moraju:

voditi revizorske dosijee i evidencije po klijentima, objavljivati godišnji izvještaj o transparentnosti, jasno prikazivati naknade za revizorske i druge usluge.

7. Ugovaranje revizije (ključna novina)

2017: Ugovor o reviziji bio je propisan samo opštim odredbama – pismena forma i osnovni elementi po Zakonu o obligacionim odnosima. Nije bilo preciznih rokova ni obaveznih klauzula.

2025: Donosi značajne novine:

Rokovi: ugovor mora biti zaključen do 31. oktobra za tekuću godinu, odnosno do 30. novembra za konsolidovane izvještaje.

Obavezni elementi ugovora: struktura tima, planirani broj sati, obračun utrošenog vremena, konačan račun i ukupna cijena usluge.

Zabrane i zaštite: društva ne mogu ustupati poslove drugima; ugovor se ne može raskidati tokom revizije osim iz opravdanih razloga; neslaganje u mišljenju nije dovoljan razlog za raskid.

Kod subjekata od javnog interesa raskid mogu inicirati i akcionari (min. 5%), nadzorni organi ili Ministarstvo.

Prekršaj za ne-ugovoranje revizije na vrijeme do 31. oktobra snosi preduzeće koje je obveznik revizije.

8. Izvještavanje

   
   

Za subjekte od javnog interesa uveden dodatni izvještaj koji revizori daju revizorskom odoboru preduzeća.

Subjekti od javnog interesa, iz stava 2 ovog člana su:

- pravna lica koja emituju hartije od vrijednosti i druge finansijske instrumente kojima se trguje na organizovanom tržištu;

- kreditne i druge finansijske institucije;

- osiguravajuća društva;

- pravna lica razvrstana u kategoriju velikih pravnih lica u skladu sa ovim zakonom;

- privredna društva čiji je osnivač ili većinski vlasnik država ili jedinica lokalne samouprave, a koja su razvrstana u velika i srednja pravna lica.

Dodatni izvještaj sadrži:

1) izjavu o nezavisnosti;

2) identifikaciju svakog ključnog revizora uključenog u reviziju, u slučaju kada je zakonsku reviziju obavilo društvo za reviziju;

3) potvrdu da su ovlašćeni revizor ili društvo za reviziju dobili potvrdu o nezavisnosti od drugog ovlašćenog revizora ili društva za reviziju i/​ili eksternog saradnika u slučaju gdje su ovlašćeni revizor ili društvo za reviziju omogućili da bilo koja od njihovih aktivnosti bude sprovedena od strane drugog ovlašćenog revizora ili društva za reviziju koji nisu dio iste mreže, ili su koristili rad eksternih saradnika;

4) opis prirode, učestalost i obim komunikacije sa revizorskim odborom ili tijelom koje izvršava ekvivalentne funkcije u pravnom licu koje je subjekt revizije, upravljačkim tijelom i administrativnim ili nadzornim tijelom subjekta koji je predmet revizije, uključujući datume sastanaka sa tim tijelima;

5) opis obima i vremenskog okvira revizije;

6) opis raspodjele zadataka među ovlašćenim revizorima i/​ili društvima za reviziju, gdje je imenovano više od jednog ovlašćenog revizora ili društva za reviziju;

7) opis metodologije koja je korišćena, uključujući koje kategorije bilansa stanja su direktno provjerene i koje kategorije su provjerene na osnovu testiranja sistema i usklađenosti, uključujući objašnjenje bilo kakve značajne varijacije u složenosti testiranja sistema i usklađenosti u poređenju sa prethodnom godinom, čak i ako je zakonsku reviziju iz prethodne godine sproveo drugi revizor ili društvo za reviziju;

8) kvantitativni nivo materijalnosti primjenjen za vršenje zakonske revizije finansijskih izvještaja u cjelini i, kada je primjenjivo, nivoe materijalnosti za posebne klase transakcija, stanja računa ili objelodanjivanja, kao i kvalitativne faktore koji su uzeti u obzir prilikom postavljanja nivoa materijalnosti;

9) izvještaj i objašnjenje odluke o događajima ili uslovima utvrđenim tokom revizije koji mogu značajno dovesti u sumnju sposobnost pravnog lica da nastavi sa radom i da li predstavljaju materijalnu nesigurnost, kao i obezbjeđivanje sažetaka svih garancija, pisama podrške, obaveza javne intervencije i drugih mjera podrške koje su uzete u obzir prilikom procjene sposobnosti nastavka poslovanja;

10) izvještaj o svim značajnim nedostacima u unutrašnjem finansijskom sistemu kontrole subjekta revizije ili, u slučaju konsolidovanih finansijskih izvještaja, matičnog pravnog lica, i/​ili u računovodstvenom sistemu, a za svaki takav značajan nedostatak, dodatni izvještaj će navesti da li je uprava riješila taj nedostatak ili ne;

11) evidenciju svih značajnih situacija koje se odnose na stvarnu ili sumnjivu neusklađenost sa zakonima i propisima ili statutom a koje su identifikovane tokom revizije, u mjeri u kojoj se smatraju relevantnim kako bi se revizorskom odboru omogućilo da ispuni svoje zadatke;

12) izvještaj i ocjenu metode vrednovanja koji se primjenjuju na različite stavke u godišnjim ili konsolidovanim finansijskim izvještajima, uključujući uticaj promjena tih metoda;

13) u slučaju zakonske revizije konsolidovanih finansijskih izvještaja, objašnjenje obuhvata konsolidacije i kriterijume isključenja koje primjenjuje subjekt revizije na nekonsolidovane subjekte, ako ih ima, i da li su ti primijenjeni kriterijumi u skladu sa okvirom finansijskog izvještavanja;

14) gdje je primjenljivo, identifikaciju bilo koje revizorske aktivnosti izvršene od strane revizora iz trećih zemalja, ovlašćenih revizora, društava za reviziju iz trećih zemalja ili revizorskog društva u vezi sa zakonskom revizijom konsolidovanih finansijskih izvještaja, osim od članova iste mreže kojoj pripada revizor konsolidovanih finansijskih izvještaja;

15) potvrdu da li su sva tražena objašnjenja i dokumenti dostavljeni od strane subjekta revizije;

16) informacije o:

- bilo kakvim značajnim poteškoćama na koje se naišlo tokom zakonske revizije;

- bilo kakvim značajnim pitanjima koja su proizašla iz zakonske revizije o kojima se diskutovalo ili su bili predmet komunikacije sa menadžmentom; i

- bilo kojim drugim pitanjima koja proizlaze iz zakonske revizije, koja po profesionalnoj procjeni revizora, imaju uticaja na nadzor nad procesom finansijskog izvještavanja.

Zaključak

Novi Zakon o reviziji iz 2025. godine donosi sveobuhvatnu modernizaciju sistema revizije u Crnoj Gori. Dok je zakon iz 2017. postavio temelje, novi propis uvodi jasnije standarde nezavisnosti, strožije uslove za rad, veću transparentnost i snažniji nadzor. Posebno je značajno što se sada detaljno reguliše ugovaranje revizije, čime se jača odgovornost i povjerenje u rad revizora.

Zakon o reviziji 2025.pdf

Download PDF • 243KB